Kontrola wilgotności podczas uprawy pomidorów

Polska jest jednym z 10 największych producentów pomidorów w krajach Unii Europejskiej. Szacuje się również, że spożycie pomidorów i pochodzących z nich przetworów wynosi ok. 10 kg na każdego Polaka. Wciąż jest to zdecydowanie poniżej europejskiej średniej, jednak - co w tym przypadku bardziej istotne - zapotrzebowanie z roku na rok rośnie. Ponad 20% krajowej produkcji przeznaczane jest na eksport. Aby jednak utrzymywać wyniki sprzedaży, należy dostarczać produkty określonej jakości.

Jeśli weźmiemy pod uwagę, że w większości jest to produkcja szklarniowa (ze względu na panujące u nas warunki klimatyczne) kluczowym staje się konieczność ścisłej kontroli całego procesu produkcji oraz zapewnienia najwyższej jakości wyposażenia szklarni.

 

Bez względu na to, czy hodowla odbywa się na dużą skalę, czy nieco mniejszą - na własny użytek - istnieje szereg zagadnień, o których należy pamiętać, jeśli zależy nam na stworzeniu odpowiednich warunków i mikroklimatu. Najważniejsze z czynników są ze sobą ściśle powiązane: wilgotność oraz temperatura powietrza. W przypadku pomidora - rośliny o dużej zawartości wody - istnieje konieczność utrzymania tych parametrów w odpowiednich normach.

 

Wilgotność jest niezwykle ważna dla odpowiedniego przebiegu procesu fotosyntezy. Tu szczególnie należy pamiętać o różnicy między mikroklimatem (wilgotność w najbliższym otoczeniu roślin - od poziomu podłoża aż po najwyższe liście), a wilgotnością względną (zależnością pomiędzy ciśnieniem cząstkowym pary wodnej, a ciśnieniem nasycenia nad płaską powierzchnią czystej wody - wyrażaną w procentach).

Rola, jaką odgrywa odpowiednia temperatura otoczenia staje się w tym miejscu szczególnie znacząca. Wzrost temperatury powietrza powoduje bowiem większe zatrzymywanie wody. Powietrze o temperaturze 22 stopni C zatrzymuje blisko dwa razy więcej wody, niż ta sama ilość powietrza o temperaturze 10 C. Według opinii wielu hodowców wilgotność na poziomie 65-75% jest dopuszczalna dla uprawy pomidorów. Jednak według Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego, najbardziej optymalna wilgotność względna powietrza podczas hodowli pomidorów wynosi około 60-65%. Stałe utrzymanie takiego poziomu wilgotności powietrza nie jest łatwe. Szczególnie przy zmiennych warunkach klimatycznych – te bowiem w celu wyrównania temperatury wymagają dostosowania podejmowanych działań.

 

Trudnym, bo przychodzącym nieoczekiwanie, momentem bywają pochmurne dni którym towarzyszy ochłodzenie. Trzeba wówczas umiejętnie ogrzać powietrze – odpowiednio sprawnie, ale bez gwałtowności mogącej zaszkodzić roślinom. Bardzo skutecznym rozwiązaniem są w takich sytuacjach zautomatyzowane systemy kontroli klimatu oraz kurtyny szklarniowe. Pomagają one w łatwym utrzymaniu stabilnych warunków wewnątrz szklarni.

 

Zlekceważenie ostrożności w sterowaniu temperaturą szklarni może bardzo niekorzystnie wpłynąć na całą uprawę. Gwałtowne zmiany często skutkują dużymi (niekiedy nieodwracalnymi) zniszczeniami sadzonek. Szacuje się, że zmiana poziomu wilgotności już na poziomie 20% może doprowadzić do uszkodzenia tkanek rośliny. Występowanie niekorzystnych parametrów wilgotności powietrza w sposób stały, powoduje negatywne skutki dla całej produkcji.

 

Utrzymująca się niska wilgotność względna spowalnia rozwój i dojrzewanie pomidorów. Z kolei zbyt wysoka, sięgająca 90%, wilgotność, stwarza świetne środowisko dla intensywnego rozwoju grzybów i pleśni. Kluczowym czynnikiem dla efektywnej regulacji wilgotności staje się więc również odpowiednia wentylacja pomieszczenia.

Zmiany wilgotności w szklarni powiązane są z napływem chłodnego powietrza z zewnątrz, co w naszym klimacie szczególnie często dzieje się w nocy. W ostatnich latach dodatkowym problemem stają się trwające wiele dni fale upałów. Takie amplitudy mogą z kolei doprowadzić do osiągnięcia temperatury punktu rosy. W tej sytuacji skraplająca się woda stanie się kolejnym niepożądanym zjawiskiem (może skutkować zbieraniem się wody oraz zamoczeniem podłóg).

 

W przypadku upraw szklarniowych, kluczową rolę odgrywa konsekwencja oraz dbanie o dobre praktyki: właściwe podlewanie, utrzymanie odpowiednich odstępów między roślinami, a także dobrze osuszone podłogi.

 

Każdy z tych aspektów jest ważny, a błąd lub niedopatrzenie mogą być powodem niższych wzrostów. Przykładowo - rozszczelnienie instalacji do podlewania sprawi, że woda utworzy kałuże. Te z kolei parując podniosą poziom wilgotności. To bardzo krótka droga do powstawania zanieczyszczeń i rozwoju chwastów w szklarni, które rosnąc między łodygami pomidorów uniemożliwią im odpowiednią transpirację (parowanie wody z nadziemnych części rośliny).

 

Para wodna, uchodząc z liści lub kutykuli, zapewnia odpowiedni transport wody oraz soli mineralnych do korzeni, a także wspomaga kontrolę temperatury. Działając w ten sposób, transpiracja chroni ją przed przegrzaniem.